Bu yazıda hisse senedi nedir, nasıl ortaya çıkar, yatırım türleri nelerdir, yatırımcılarına ne gibi haklar sağlar, nereden alınır, hisse senetleri ile ilgili bilinmesi gerekenler ve hisse senedi literatür taraması yapılmıştır.

 

“Yatırım Tavsiyesi İçermez”

 

Bu sunumda neler öğreneceksin?

• Hisse senedi nedir?
• Hisse senedi nasıl ortaya çıkar?
• Yatırım türleri nelerdir?
• Hisse senetleri yatırımcılarına ne gibi haklar sağlar?
• Hisse senedi nereden alınır?
• Hisse senetleri ile ilgili bilinmesi gerekenler!

Hisse Senedi Nedir?

Hisse senedi şirketlerin ortaklarına paylarını ve ortaklıklarını belgelemek için verdikleri kıymetli evraklara verilen isimdir.

Hisse senetleri aynı zamanda bir mülkiyeti ya da ortaklığı temsil eder.

Peki, bir hisse senedi nasıl ortaya çıkar?

Hisse senetlerinin ortaya çıkabilmesi için bir şirketin sadece kurulmuş olması yeterlidir.

Öte yandan bir şirketin hisse senedini alabilmek için, ilgili şirketin “halka arz” olması gerekir. Bu yüzden her şirketin hisse senedini alamayız.

Yatırım Türleri Nelerdir?

Kısa Vadeli Yatırım
Kısa vadede hisse alıp satmak çok riskli ve çok efor gerektiren bir işlemdir. Ne kadar çok işlem yaparsanız o kadar çok hata yaparsınız. Boşuna her işlemde komisyon ödersiniz.

Uzun Vadeli Yatırım
Uzun vadeli yatırım her zaman için daha garantili bir işlemdir. Uzun vadeli yapılan işlemlerden uzun vadede mutlaka kazanacaktır.

Uzun vadeli düşünenler COVID döneminde kaybetmemiş eğer iyi şirketler seçildiyle uzun vadede kazanç bile sağlayabilmişlerdir.

Temettü Yatırımı

“Noldu benim temettü?”

Kar payı dağılımı yapan genelde tercihlemeye sağlanan şirketlere olan yatırımlardır. Son 1 yılda yüksek oranda kar veren şirketleri değil son 10 yılda her yıl kar dağılımı yapan şirketleri seçmek önemlidir.

 

“Bir şirketin yıllardır faaliyet göstermesi her zaman bunun senin için iyi bir yatırım olduğunu göstermez.”

 

Aslında Şöyle düşünebiliriz:

• Gündelik yaşantımızın içerisinde neredeyse onlarca markanın ürün ve hizmetini kullanıyor yani “tüketiyoruz.” İşte hisse senetleri, ürünlerini severek kullandığımız bu markaların sadece tüketiminde değil, üretiminde de rol almamızı sağlıyor.
• Sabah kahvemizi Starbucks’tan alırken kasada ödeme yapmak kadar kolay bir şekilde Starbucks hisselerine yatırım yapabiliriz.
• Ya da Instagram’da story paylaşmak kadar kolay bir şekilde Facebook (Meta) hissesi de alabiliriz.

Hisse senetleri yatırımcılarına ne gibi haklar sağlar?

• Yatırım yaptığın şirket, eğer yıllık gelirinin bir bölümünü kâr payı yani temettü olarak dağıtma kararı alırsa, bu temettüden almaya hak kazanırsın.
• Eğer ilgili şirket, genel kurulunda yatırımcılarına oy kullanma hakkı veriyorsa, elinde hisse senedin olduğu için sen de ortaklardan sayılırsın ve şirketin genel kurullarında oy kullanabilirsin. Örnek olarak, Apple her sene ocak ayında düzenlediği yıllık hissedar toplantılarında yatırımcılarına oy kullanma hakkı sunar.

Hisse Senedi Nereden Alınır?

Aracı kurum (Oyak Yatırım, Midas, Osmanlı Yatırım vb.) ve bankaların mobil uygulamalarından (Akbank, İş Bankası, Halkbank vb.) alım satım emirleri vermek artık saniyeler içinde gerçekleşebiliyor.

Hisse Senetleri İle İlgili Bilinmesi Gerekenler

• Hisse senedi yatırımı için minimum ya da maksimum bir sınır yoktur.
• Borsaya başlamadan önce mutlaka iyi bir araştırma yapmalı en azından borsa geçen terim ve tanımlar hakkında okur yazar olmalısınız.
• Hiç bilmediğiniz bir sektör yerine; hakim olduğunuz veya mutlaka fikriniz olan sektörlere ait hisseleri seçmelisiniz.
• Hisse senetleri rahatlıkla nakde çevrilebilir; yani likit bir enstrümandır.

https://www.kap.org.tr/tr/Endeksler

BIST30 ve BIST50 listeleri

   

 

 

 

 

 

 

 

Hisse Senedi
Literatür Taraması

1. Çalışma Linki
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/210999
Çalışmanın Künyesi:
Özer, A., Kaya, A., & Özer, N. (2011). Hisse senedi fiyatlari ile makroekonomik değişkenlerin etkileşimi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), 163-182.
Çalışmanın Başlığı:
Hisse Senedi Fiyatları ile Makroekonomik Değişkenlerin Etkileşimi
Çalışmanın Amacı:
İMKB 100 Endeksi ile bazı makroekonomik değişkenler arasında bir ilişki olup olmadığını tespit etmektir.
Çalışmanın Tarihi ve Yeri:
Çalışma 1996:01–2009:12 dönemi Türkiye Ekonomisi Verileri
Çalışmanın Yöntemi:
En Küçük Kareler Tahmin Yöntemi, Johansen-Juselius Eşbütünleşme Testi, Granger Nedensellik Testi ve VEC modelleri uygulanmıştır.
Çalışmanın Değişkenleri:
Bağımlı değişken olarak İMKB-100 Endeksi, bağımsız değişkenler olarak da Faiz Oranı, Para Arzı, Dış Ticaret Dengesi, Sanayi Üretim Endeksi, Altın Fiyatları, Döviz Kuru ve Tüketici Fiyat Endeksi kullanılmıştır.
Çalışmanın Bulguları
Elde edilen bulgular ülkeden ülkeye farklılık gösterdiği gibi, aynı ülkede yapılan farklı çalışmalarda da farklı sonuçlara ulaşılmıştır.
Çalışmanın Sonucu:
Hisse senedi fiyatı ile bazı makro ekonomik değişkenler arasında uzun dönemli anlamlı bir ilişki bulunmaktadır.

2. Çalışma Linki
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/146105
Çalışmanın Künyesi:
Aydemir, O., Serdar, Ö. G. E. L., & Demirtaş, G. (2012). Hisse senetleri fiyatlarının belirlenmesinde finansal oranların rolü. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 19(2), 277-288.
Çalışmanın Başlığı:
Hisse Senetleri Fiyatlarının Belirlenmesinde Finansal Oranların Rolü
Çalışmanın Amacı:
Finansal oranların hisse senedi getirisini belirlemedeki rolündeki etkisi
Çalışmanın Tarihi ve Yeri:
1990-2009 - IMKB
Çalışmanın Yöntemi:
Panel veri yöntemi kullanılarak En Küçük Kareler (OLS – Ordinary Least Squares) Modeli, Rassal Etkiler (RE – Random 282 Effects) Modeli ve Sabit Etkiler (FE – Fixed Effects) Modeli olmak üzere üç farklı tahmin yöntemleri kullanılmıştır.
Çalışmanın Değişkenleri:
Finansal oranların hisse senedi getirisini belirlemedeki rolündeki etkisi
Çalışmanın Bulguları
Ampirik sonuçlar kârlılık ve likidite oranlarının hisse senedi getirileri üzerinde pozitif bir etkiye sahip olduklarını ortaya koymaktadır.
Çalışmanın Sonucu:
Finansal oranların hisse senedi getirisini belirlemedeki rolünün düşük olduğu söylenebilir.

3. Çalışma Linki
https://www.borsaistanbul.com/datum/imkbdergi/IMKB_Dergisi_Turkce34.pdf
Çalışmanın Künyesi:
Yilmaz, Ö., Güngör, B., & Kaya, V. (2006). HİSSE SENEDİ FİYATLARI VE MAKRO EKONOMİK DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK.
Çalışmanın Başlığı:
HİSSE SENEDİ FİYATLARI VE MAKRO EKONOMİK DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK
Çalışmanın Amacı:
Hisse senedi fiyatları ile bazı makro ekonomik değişkenler arasında bir ilişki olup olmadığını tespit etmektir.
Çalışmanın Tarihi ve Yeri:
1990: 01–2003: 12 - İstanbul Menkul Kıymetler Borsası
Çalışmanın Yöntemi:
En küçük kareler tahmin yöntemi, Johansen-Juselius eşbütünleşme testi, Granger Nedensellik testi ve VEC modeli
Çalışmanın Değişkenleri:
Tüketici fiyat endeksi, para arzı, faiz oranı, döviz kuru, dış ticaret dengesi ve sanayi üretim endeksi
Çalışmanın Bulguları
Hisse senedi fiyatları ile para arzı ve döviz kuru değişkenleri arasında karşılıklı bir nedensellik vardır. Hisse senedi fiyatları ile tüketici fiyat indeksi ve faiz oranı değişkenleri arasında ise tek yönlü ve bu iki değişkenin hisse senedi fiyatlarının nedeni olduğu şeklinde bir Granger Nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Diğer iki makro ekonomik değişken olan dış ticaret dengesi ve sanayi üretim endeksi ile hisse senedi fiyatları arasında herhangi bir nedensellik ilişkisi bulunamamıştır.
Çalışmanın Sonucu:
Hisse senedi fiyatı ile makro ekonomik değişkenlerden bazıları arasında uzun dönemli bir ilişkinin var olduğunu göstermiştir.

4. Çalışma Linki
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/287553
Çalışmanın Künyesi:
Ayvaz, Ö. (2006). Döviz kuru ve hisse senetleri fiyatlari arasindaki nedensellik ilişkisi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 1-14.
Çalışmanın Başlığı:
DÖVİZ KURU VE HİSSE SENETLERİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ
Çalışmanın Amacı:
Türkiye’de hisse senetleri piyasası ve döviz kuru arasındaki ilişkiyi açıklamak.
Çalışmanın Tarihi ve Yeri:
1991 2004 - Türkiye
Çalışmanın Yöntemi:
Granger’ın nedensellik tanımına dayanan Hsiao (1981) Testi
Çalışmanın Değişkenleri:
Döviz kuru, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası ulusal 100 endeksi ve Sektör Bazında Hisse Senetleri Endeksleri
Çalışmanın Bulguları
Döviz kuru ile ulusal 100 endeksi, döviz kuru ile mali sektör endeksi ve döviz kuru ile sanayi sektör endeksi arasında uzun dönemli istikrarlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.
Çalışmanın Sonucu:
Döviz kuru ile hisse senetleri fiyat endeksleri arasında iki yönlü nedensellik olduğunu göstermiştir.

5. Çalışma Linki
https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/09/32.Erhan_.ISCAN_.pdf
Çalışmanın Künyesi:
İşcan, E. (2010). Petrol fiyatının hisse senedi piyasası üzerindeki etkisi. Maliye Dergisi, 158, 607-617.
Çalışmanın Başlığı:
Petrol Fiyatının Hisse Senedi Piyasası Üzerindeki Etkisi
Çalışmanın Amacı:
Enerji fiyatlarının önemli bir belirleyicisi olan petrol fiyatının ülkemiz hisse senedi piyasaları üzerine olan etkisini araştırmaktır.
Çalışmanın Tarihi ve Yeri:
03 Aralık 2001 – 31 Aralık 2009 dönemi - Türkiye
Çalışmanın Yöntemi:
Nedensellik Yöntemi
Çalışmanın Değişkenleri:
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası İMKB100 endeksi günlük verileri
Çalışmanın Bulguları
Uzun dönemli ilişkinin bulunmaması sonucunda VAR temelli Granger nedensellik testi uygulandığında her iki yönde de nedenselliğin bulunmadığını görmekteyiz. Eşbütünleşme analizinden elde edilen sonuçlar Kaneko ve Lee (1995:290-307), Huang, Masulis ve Stoll (1996:1-27) ve Papapetrou (2001:511-532) tarafından elde edilen sonuçlara paralellik göstermektedir.
Çalışmanın Sonucu:
Petrol fiyatları ile hisse senedi fiyatları arasında herhangi bir ilişki bulunmamaktadır.

"Bir milletin zenginliği hisse senetleri değil, hissi senetleridir." - Sunay Akın

 

**Bu yazı Özkan Gözütok tarafından Düzce Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Toplam Kalite Yönetimi Stratejik Finansal Yönetimi Doç. Dr. Öğr. Üyesi Nevin Özer'in dersi için hazırlanmıştır.

1. "Hisse Senedi Nedir? Hisse Senedi Çeşitleri Nelerdir?", https://www.getmidas.com/midas-akademi/hisse-senedi-nedir/, Erişim: Kasım 2022.